Galstenen

De lever is een orgaan met veel verschillende functies. Behalve de aanmaak van galvloeistof vindt ook opslag van vitaminen en mineralen in de lever plaats. In de lever worden veel belangrijke stoffen geproduceerd zoals eiwitten en vetten. Daarnaast maakt de lever giftige stoffen en medicijnen onschadelijk en speelt dit orgaan een belangrijke rol bij de energiehuishouding. De lever heeft een grote reservecapaciteit en een groot herstelvermogen. De lever ligt rechtsboven in de buikholte, tegen het middenrif en onder de ribben.

De galblaas is een klein, peervormig zakje waarin galvloeistof tijdelijk opgeslagen wordt. Gal wordt gemaakt door de lever. Via de galwegen komt de galvloeistof in de galblaas terecht. Als vet eten de maag verlaat, trekt de galblaas samen. Galvloeistof komt dan via de galwegen in de twaalfvingerige darm terecht. Daar worden de vetten afgebroken. De galblaas ligt rechtsboven in de buikholte, tegen de onderkant van de lever aan.

Als een galsteen in de galgang tussen galblaas en hoofdgalweg klem komt te zitten, geeft dat vaak heftige buikpijn.

Galkoliek of koliekpijn
De galblaas zal proberen de versperring op te heffen en de galsteen door te laten stromen. Dit doet de galblaas door heftig samen te trekken. Dit kan erge  pijn veroorzaken in de rechterbovenbuik, ook wel galkoliek genoemd. Deze koliekpijn komt vaak in aanvallen en kan enkele uren aanhouden.

Opvallend is dat mensen meestal niet stil kunnen zitten tijdens een galsteenaanval. Je ligt te rollen of te draaien in bed, kruipt over de grond of loopt maar heen en weer van de pijn. De pijn kan er een paar minuten zijn en dan weer even weggaan. Maar ook langer achter elkaar aanwezig zijn. De pijn kan vaak terugkomen. Je kunt misselijk zijn van de pijn en zelfs moeten braken.

Heb je ontkleurde ontlasting? Dat is een teken dat gal de darm niet bereikt. Dit kan een gevolg zijn van galstenen. Galvloeistof zorgt voor de bruine kleur van de ontlasting. Als de galvloeistof niet meer goed doorstroomt, verliest de ontlasting zijn bruine kleur en wordt beige (stopverfkleur).

Als een galsteen langere tijd klem blijft zitten in de galwegen, kunnen complicaties ontstaan:

• Ontsteking van de galwegen of galblaas (cholangitis of cholecystitis)
  Een klem zittende galsteen kan ervoor zorgen dat jouw galwegen en/of jouw galblaas gaan ontsteken. Je voelt je dan ziek en je hebt koorts.
• Acute alvleesklierontsteking (pancreatitis)
  Soms kan ook de alvleesklier gaan ontsteken bij galstenen. Je voelt zich dan erg ziek, je hebt koorts en een aanhoudende pijn diep in jouw bovenbuik en in jouw rug.

De meest effectieve behandeling bij galstenen is het verwijderen van de galblaas met een operatie. Dit wordt ook wel een galblaasresectie of cholecystectomie genoemd. Omdat de meeste galstenen ontstaan in de galblaas, is de kans op nieuwe galstenen na deze operatie klein.

Je kunt goed leven zonder galblaas. Soms moet je lichaam even aan de nieuwe situatie wennen. Je kunt dan tijdelijk last krijgen van dunnere ontlasting. Een heel enkele keer houd je klachten na het verwijderen van de galblaas.

De galblaas kan op twee manieren verwijderd worden: via een kijkoperatie (laparoscopie) of via een open buik operatie.

Lees hier meer over de operatie om de galblaas te verwijderen.

Galstenen die in de galwegen zitten kunnen soms via de darm verwijderd worden met een kijkonderzoek: Endoscopische Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie (ERCP). Het gaat dan om galstenen die door de galgang bijna de darm hebben bereikt, maar in het laatste stukje toch klem zijn blijven zitten.

Bij een ERCP gaat de arts met een flexibele slang (endoscoop) via de mond, slokdarm en maag naar de twaalfvingerige darm. Vanuit de darm wordt de hoofdgalweg vervolgens met een ballonnetje schoongeveegd zodat de steen in de darm valt en met de ontlasting het lichaam verlaat. Galstenen die in de galblaas zitten kunnen niet met een ERCP verwijderd worden.

Een ERCP is een goede oplossing bij een acute galsteen aanval. Op langere termijn is een ERCP vaak minder effectief. Dat komt doordat nog steeds nieuwe galstenen kunnen ontstaan in de galblaas. Als er weer nieuwe galstenen ontstaan, is vaak alsnog een operatie nodig waarbij de galblaas verwijderd wordt.