Fabel of Feit

Feit. Veel Nederlanders praten niet graag over hun spijsvertering of stoelgang. Ze hebben het al helemaal niet over klachten zoals misselijkheid, een opgeblazen gevoel, winderigheid, verstopping of juist diarree. Dat is vreemd, want iedereen heeft hier wel eens last van. De spijsvertering is een heel normaal proces dat zich afspeelt in ieders lichaam. Net zoals het kloppen van het hart en de ademhaling.

Fabel. Maar liefst 4 miljoen Nederlanders bezoeken jaarlijks een arts met een ziekte of klacht aan de maag, darm, lever, slokdarm, galblaas of alvleesklier. We noemen dat in een verzamelnaam MDL-ziekten. Deze ziekten kunnen kortdurend, maar ook chronisch en levensbedreigend zijn. Er bestaan ongeveer tweehonderd MDL-ziekten en -aandoeningen . De oorzaken zijn heel verschillend. Maag-, darm- en leverziekten kunnen bijvoorbeeld veroorzaakt worden door erfelijke aanleg, een aangeboren afwijking, een infectie met een virus of bacterie, een auto-immuunziekte, ouderdom, een ongeluk, zwangerschap of een zware bevalling. Ook een ongezonde voeding en/of leefstijl kan spijsverteringsziekten veroorzaken of verergeren. Meestal wordt een ziekte veroorzaakt door een combinatie van factoren. Daarnaast is van veel ziekten de precieze oorzaak nog onbekend.

Fabel. In je darmen huizen biljoenen bacteriën, die samen met virussen, gisten en schimmels je microbioom vormen. Het microbioom maakt je niet ziek, het doet juist enorm goed werk! Het microbioom helpt bijvoorbeeld mee om je darmwand gezond te houden. Ook traint het je afweersysteem. Dat zorgt ervoor dat je minder snel ziek wordt en sneller beter bent. Natuurlijk kun je nog steeds ziek worden als je iets verkeerds hebt gegeten of een buikgriep krijgt. Maar dat zijn (gelukkig) uitzonderingen. De meeste bacteriën in je darmen dragen juist bij aan je gezondheid.

Fabel. De kleur van brood zegt niets over de hoeveelheid vezels die het brood bevat. Sterker nog, uit een test van de Consumentenbond is gebleken dat donkere broden soms juist de minste hoeveelheid vezels bevatten van alle meergranenbroden. Dat komt omdat brood soms wordt gekleurd met een donkere kleurstof, om het gezonder te laten lijken. De hoeveelheid vezels wordt alleen bepaald door het soort meel dat wordt gebruikt. Volkorenmeel bevat de hele graankorrel, in tegenstelling tot bloem of tarwemeel. Brood dat gemaakt is met volkorenmeel bevat dus meer vezels en is gezonder, ondanks dat het vaak best licht van kleur is.

Feit. Voor een optimale werking van je darmen is het goed om veel vezels te eten. Voor vrouwen is dat ongeveer 30 gram per dag en voor mannen is dat ongeveer 40 gram. Vezels komen alleen in plantaardige producten voor. Je vindt ze in groenten, fruit, volkoren producten, peulvruchten, noten, pitten en zaden. Eet veel van deze producten en je buik zal je dankbaar zijn. Meer weten over vezelrijk eten? Vraag onze Vezelgids aan.

Fabel. In bananen zitten veel vezels.  Ze zijn dus, net als andere soorten fruit, goed voor de spijsvertering en stoelgang. Het is een hardnekkige fabel dat bananen verstopping veroorzaken. Heb je last van een moeilijke stoelgang? Op onze website vind je meer informatie.

Fabel (en een beetje feit). Het is waar, het kan helpen om een klein beetje melk te drinken als je last hebt van maagzuur. Maar het is niet verstandig om veel melk te drinken. Melk bindt het maagzuur eventjes, waardoor de pijn wat afneemt. Maar daarna stimuleert het drinken van melk juist de aanmaak van maagzuur. Daardoor wordt de pijn vaak heviger. Als je meer wil weten over maagklachten, ga dan naar tips en adviezen bij maagklachten.

Fabel. Gewone ontbijtkoek bevat weinig voedingsvezels en heeft zeker geen laxerende werking. Het aantal vezels in ontbijtkoek is ongeveer gelijk aan het aantal vezels in witbrood.  Je kunt beter echt vezelrijke producten eten om de stoelgang goed te laten verlopen. Lees hier meer over hoe je vezelrijk kan eten.

Vroeger dacht men dat een maagzweer veroorzaakt werd door stress. Dit is een hardnekkig misverstand. Sinds de jaren tachtig is bekend dat een infectie met een bacterie vrijwel altijd de oorzaak is van een maagzweer. Deze bacterie, de Helicobacter pylori, kan behandeld worden met antibiotica. Tegenwoordig komt een maagzweer veel minder vaak voor dan tientallen jaren geleden. Dit heeft te maken met de ontdekking van de Helicobacter pylori en de beschikbare behandeling. Stress kan maagklachten, bijvoorbeeld door een maagzweer, wel verergeren maar niet veroorzaken.

Langdurig of veelvuldig gebruik van sommige pijnstillers kan inderdaad maagklachten veroorzaken. Het gaat om aspirine en ontstekingsremmende pijnstillers zoals ibuprofen en diclofenac. Deze medicijnen kunnen een ontsteking van het maagslijmvlies veroorzaken. Op termijn kan deze overgaan in een maagzweer. Vooral ouderen en mensen die al maagklachten hebben, moeten voorzichtig zijn met het gebruik van deze pijnstillers. Gebruik daarom bij voorkeur paracetamol. Paracetamol kan normaal gesproken, in de aanbevolen dosering, geen kwaad. Heeft u regelmatig sterkere pijnstillers nodig? Overleg dan met uw arts.

Fabel. Veel mensen denken dat brandend maagzuur en oprispingen veroorzaakt worden door een teveel aan maagzuur. Dit is niet waar. De maagwand is bedekt met een dikke slijmvlieslaag. Deze slijmvlieslaag beschermt de maagwand tegen de inwerking van het zure maagsap. Klachten ontstaan pas wanneer maagzuur op een plek komt, waar het niet hoort te komen: in de slokdarm. Als maagzuur regelmatig of langdurig terugstroomt in de slokdarm, raakt de slokdarmwand geïrriteerd. De slokdarmwand heeft namelijk geen dikke beschermende slijmvlieslaag.

Brandend maagzuur veroorzaakt daardoor vaak een pijnlijk, branderig gevoel achter het borstbeen. Op den duur kan door brandend maagzuur een slokdarmontsteking ontstaan. Voedingsadviezen en leefregels kunnen de klachten verminderen. Als dat niet voldoende helpt, kan de arts maagzuurremmende medicijnen voorschrijven.

Fabel. Galvloeistof (gal) wordt aangemaakt door de lever. Via de galwegen wordt de gal naar de galblaas getransporteerd. In de galblaas wordt de gal tijdelijk opgeslagen. Als je vet eet, trekt de galblaas samen, en geeft deze gal af aan de dunne darm. Daar is het nodig voor een goede vertering van vetten. Als de galblaas verwijderd wordt, bijvoorbeeld vanwege galstenen, blijft de lever gal aanmaken. De galwegen worden direct op de dunne darm aangesloten. Daardoor komt gal rechtstreeks in de dunne darm terecht. De afgifte van gal gaat geleidelijk, de hele dag door. Zo kan je ook na een galblaasoperatie nog het vet uit de voeding verteren.

Fabel. Bij de meeste mensen ontstaat een leverziekte vanwege een andere oorzaak, of door een combinatie van factoren. Leverziektes kunnen bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een aangeboren afwijking of aandoening, erfelijke aanleg, een virusinfectie, een auto-immuunziekte, extreem overgewicht of door een ziekte elders in het lichaam. In veel gevallen is de oorzaak van de leverziekte onbekend. Het is dus zeker niet zo dat alle leverpatiënten een verleden hebben met overmatig alcoholgebruik! Veel leverpatiënten krijgen te maken met dit vervelende vooroordeel. Overigens is overmatig alcoholgebruik wel een belangrijke risicofactor voor leveraandoeningen.

En het omgekeerde is wel waar: als je een leverziekte hebt, is het verstandig om helemaal geen alcohol te gebruiken.

Feit/Fabel. Ieder mens heeft een eigen ontlastingspatroon. Sommige mensen gaan drie keer per dag. Anderen gaan slechts drie keer in de week naar het toilet. Dat is allemaal normaal, zolang de ontlasting soepel is. Heb je last van harde droge ontlasting en moet je flink persen om de ontlasting kwijt te raken? Dan kan je last hebben van verstopping. Is de ontlasting erg dun of zelfs waterig? Dan heeft kan je last hebben van dunne ontlasting of diarree. Doe de poeptest om meer te weten over je ontlastingspatroon of lees er hier meer over.

Fabel. Winden laten hoort bij een normale, gezonde spijsvertering. En iedereen laat winden, dat is dus  heel normaal. Bij iedereen is er altijd een bepaalde hoeveelheid gas in het spijsverteringskanaal aanwezig, en dat moet er ook weer uit. Die gassen komen bijvoorbeeld omdat je wat lucht inslikt bij het praten, omdat je kauwgum eet of een drank met koolzuur drinkt. Maar vooral omdat de bacteriën in je darmen vezels afbreken, waarbij gassen vrijkomen. Gemiddeld laat een mens zo’n 20 winden per dag. Je kunt spreken van winderigheid wanneer je veel meer winden laat of daar geen controle over hebt. Bij extra gasvorming kunnen dit soms 30 á 40 winden zijn per dag.

Dit is afhankelijk van het soort laxeermiddel. Er bestaan veel verschillende laxeermiddelen, met verschillende werkzame stoffen. Sommige laxeermiddelen bevatten alleen maar pure vezels. Deze zogenaamde bulkvormers of vezelpreparaten maken uw darm niet lui. Ze prikkelen de darm niet en zorgen alleen voor een zachte, soepele ontlasting.

Er bestaan ook laxeermiddelen die de darmwand prikkelen. Deze medicijnen stimuleren de darmbeweging door een chemische prikkeling van de darmwand. Bij langdurig of veelvuldig gebruik kunnen deze medicijnen de darmwerking beïnvloeden. Hierdoor kan juist verstopping ontstaan.

Een voorbeeld van prikkelende laxeermiddelen zijn producten die senna of sennapeulen bevatten. Senna zit in veel natuurlijke laxeermiddelen, zoals ontbijtthee of laxeerthee. Bij langdurig gebruik kunnen producten met senna een verkleuring van de darmwand veroorzaken. Het is niet precies duidelijk of dit schadelijk kan zijn. Het is in ieder geval niet verstandig om producten met senna langdurig te gebruiken.

Fabel. Als je last hebt van diarree, of dunne ontlasting, is het juist beter om volkorenbrood te eten. In volkorenbrood zitten namelijk veel vezels. In de dikke darm werken deze vezels als een soort spons: ze nemen vocht op. Hierdoor wordt dunne ontlasting wat dikker. Het werkt ook de andere kant op: harde ontlasting wordt zachter en soepel, door het opnemen van vocht.